“Ik kijk haar aan, machteloos. Zij kan het niet helpen. Zij is dom. Hemel. Wat bedoelt ze met hemel? Ze zou gaan stotteren als ik haar vroeg wat ze zich daar bij voorstelt.
Ik kijk ook naar mijn moeder. Ik zal haar nooit kunnen uitleggen waarom ik verdrietig ben. Ze is trots op mij. En, trouwens, er is geen enkele instantie in mijn omgeving die iets anders van mij wil dan wat ik zelf ook altijd heb gewild. Hier zit ik, in elke hand een manchetknoop, aan elke knoop een halve meteoriet. Samen een hele. Maar geen enkel bewijs voor de hypothese die ik bewijzen moest.
Groningen, sept. ’62 – sept. ’65.”
Met een zucht sluit ik het boek en bekijk opnieuw het omslag. De rode letters waarin de naam van de auteur, de titel en de uitgever zijn gedrukt, contrasteren sterk met de blauwgrijze rotswand die als omslagfoto is gebruikt. Ik leun met mijn hoofd tegen de muur waar ik met mijn rug tegenaan zit, en geniet nog een tijdje na.
Wat een luxe om na al die maanden weer eens een boek in mijn eigen taal te lezen en dan ook nog van een Nederlandse auteur. Tachtig Nepalese Roepies heb ik er voor betaald. Veel geld in dit land en zeker voor een tweedehands boek. Hoe zal het hier in Kathmandu terechtgekomen zijn? In de zwarte Samsonite van een bejaard echtpaar dat op weg was naar een vier weken volledig verzorgde vakantie in Nepal en waarvan de vrouw het in het vliegtuig gelezen heeft? Of in de rugzak van een hasjrokende negentienjarige jongen, op zoek naar de diepere betekenis van het leven?
Ik probeer in het boek een aanwijzing te vinden waardoor de persoon meer gestalte krijgt. Op pagina vier lees ik onder aan de indrukwekkende lijst van herdrukken, dat dit een exemplaar is uit de negentiende druk, van april 1986. Het boek is dus nauwelijks een half jaar oud. Ik steek mijn neus tussen de bladzijden en snuif een geur op die een mengeling is van zware shag en gerookte makreel. Onderaan bladzijde 115, aan het eind van hoofdstuk 22, zit een rode veeg van ongeveer drie centimeter. Ik kan niet ontdekken of het bloed of lippenstift is. Verder zijn er geen aanwijzingen te vinden omtrent de vorige eigenaars of eigenaressen.
Ik kom overeind. Over de rand van de stenen balustrade die rond het platte dak loopt, kijk ik uit over de bruine daken van de tempels rond Durbur Square. Het gekrioel van de vele mensen in de nauwe straatjes maakt me duizelig. Het boek glijdt uit mijn handen en valt met een klap op de grond. Meer naar rechts zie ik het begin van Freak Street.
Toen ik de secondhand-bookshop in Freak Street binnenstapte, kreeg ik het gevoel een bril op te hebben die alles om me heen iets vertekende. De vier wanden van het kleine vertrek leken bol te staan en waren bekleed met rijen boeken in alle denkbare maten, die op ver doorbuigende planken gerangschikt stonden. Achter in het winkeltje zat in een versleten fauteuil een magere man die mij dromerig aankeek. Hij had borstelige wenkbrauwen en een zwarte snor die tot over zijn onderlip hing.
“Namaste,”zei ik tegen hem.
“Goodmorning sirrr,” antwoordde hij. “Lookink is free.”
Ik liet mijn ogen langs de rijen boeken gaan. Op sommige plaatsen waren aan de planken met punaises gele, rechthoekige kaartjes geprikt, waarop geschreven stond in welke taal de betreffende boeken gedrukt waren. Engelstaligen waren er het meest. Ook de Duitse en Franse planken waren redelijk voorzien. Hier en daar haalde ik een boek uit één van de rijen, maar er was niets van mijn gading bij.
Na een tijdje zoeken zag ik een op plank, waar een kaartje aan was bevestigd met de tekst: new books, een pocket van de auteur Peter Matthiessen met de titel: ‘The Snow Leopard’. Ik pakte het boekje en las op de voorkant van het omslag: ‘The astonishing spiritual odyssey of a man in search of himself’. Een wat hoogdravende introductie vond ik, maar omdat het zich grotendeels in Nepal afspeelde, besloot ik het te kopen.
Toen ik de man dertig Roepies had betaald, vroeg hij uit welk land ik kwam. Sinds ik in Azië was werd die vraag me iedere dag wel een paar keer gesteld en ik antwoordde dan ook, met een inmiddels aangeleerde berusting: “Holland.”
Ik bereidde me voor op de volgende vragen over; het zwart wisselen van geld, het kopen van ganja of iets van dien aard.
“So you are Dutch?” vroeg hij met een veelbelovende blik in zijn ogen.
“Yes, I’m Dutch,” antwoordde ik.
Geeuwend kwam de man uit zijn stoel overeind. Van een van de onderste planken, in een hoek van de winkel, pakte hij een kartonnen doos en zei glunderend: “I also have Dutch books. You wil see?”
Ik knikte gretig, maar toen hij mij de doos voorhield zag ik tot mijn teleurstelling dat er maar vier boeken in lagen. Eén voor één pakte ik ze uit de doos; een omnibus met Konsalik verhalen, een stripboek van Suske en Wiske dat ik al kende en een boek over een tuinfluiter van uitgeverij Callenbach in Nijkerk. Het vierde boek was een Bezige Bij pocket van Willem Frederik Hermans met de titel: “Nooit meer slapen”. Dat boek had ik nog niet gelezen en zonder aarzelen besloot ik het te kopen.
Even later stond ik buiten, mijn nieuwe aanwinsten keurig verpakt in een krant.
Nu, nauwelijks vijf uur later heb ik het al uit. Het gevoel dat ik ook vaak ervaar als na het genieten van een goede film het licht in de bioscoopzaal langzaam aangloeit, bekruipt me. Ik word weemoedig en denk aan de bibliotheek en boekwinkels in Nederland.
Dan realiseer ik me dat het gevoel dan misschien hetzelfde is als in de bioscoop, maar dat wat het gevoel veroorzaakt hier aan mijn voeten op de grond ligt. Ik buk, raap het boek op en ga weer met mijn rug tegen de balustrade zitten. Met een zacht knisterend geluid laat ik de bladzijden langs mijn duim gaan. De rokerige geur manifesteert zich opnieuw.
Een gevoel van genoegzaamheid verdringt de weemoed als ik de eerste regel lees: “De portier is een invalide.”
